WANDELINGEN IN HOENSBROEK

13.

de Juliana Bernhardlaan

De Juliana Bernhardlaan staat symbool voor de ontwikkeling en transformatie van Hoensbroek in de twintigste eeuw. De aanleg werd uitgevoerd tijdens de crisis van de jaren 1930 door een zestigtal werklozen en kwam gereed in 1932.
Naast de historische Hoofdstraat, tot 1921 Dorpsstraat, vormde deze nieuwe straat een brede kaarsrechte verbinding tussen de neogotische Sint Janskerk uit 1906 nabij de Markt en Kasteel Hoensbroek, dat volgens de huidige inzichten in oorsprong dateert uit omstreeks 1375. De straat kreeg aanvankelijk de pretentieuze naam Heerbaan. Waarschijnlijk was dit een verwijzing naar een Romeins verleden in het licht van de in 1885 tijdelijk vrijgelegde resten van een Romeinse villa bij Schuureik. Na het huwelijk van de latere koningin Juliana met prins Bernhard in 1937 werd ze omgedoopt in Juliana Bernhardlaan.
Vooruitlopend op de aanleg van deze nieuwe straat werden in 1926 en 1928 twee lagere scholen gebouwd nabij het kasteel. Inmiddels zijn deze scholen afgebroken en is ter plaatse het open groene karakter hersteld.

Enkele opmerkelijke huizen
De straat kent enkele opmerkelijke huizen die een speciale vermelding verdienen.
Dat geldt bij voorbeeld voor de woning van notaris A. Pinckaers uit 1941 op nummer 116, waar nu de huisarts Leo Peters woont. Het betreft een traditioneel ontwerp met historiserende luiken en glas-in-lood vensters in combinatie met stalen ramen van architect Jos Wielders uit Sittard.

Op de andere hoek van de straat op nummer 118 staat het enige mergelhuis in Hoensbroek, dat in 1950 in opdracht van Staatsmijnen werd gebouwd als wijkgebouw voor het Groene Kruis.
Mergel werd weleens door architecten gebruikt om het regionale karakter van de architectuur te benadrukken. Er zijn twee gelijkvormige kopgevels met in de nok een schoorsteen en twee aanzetstukken die aan beide kanten uitkragen. Het zadeldak ligt tussen deze twee muren loodrecht op de wegrichting. Het geheel heeft een plint van rode baksteen.
Op de benedenverdieping was het gebouw ingericht voor het gebruik als consultatiebureau met een spreekkamer aan de voorkant en een wachtruimte, die ook toegankelijk was vanuit de achter het pand liggende Oude Kapelaniestraat. Aan de achterzijde bevond een serre, die ingericht was als ‘parkeerplaats’ voor kinderwagens. Op de bovenverdieping was de huisvesting voor de gezinszorg. Op de zolderverdieping waren een aantal kamertjes voor huisvesting van gezinsverzorgsters.
Eind jaren zestig van de vorige eeuw fuseerde de gezinszorg Hoensbroek met de gezinszorg in Brunssum en werd het gebouw verlaten. De benedenverdieping bleef tot de verkoop in 1976 in gebruik bij het Groene Kruis Hoensbroek.
De bovenverdieping stond een jaar of twee leeg en is van 1972 tot 1974 kort in gebruik geweest als woning. In 1976 kocht notaris Van Riet het pand en werd het een notariskantoor. In 1984 vond nog een interne verbouwing plaats en enkele jaren later verhuisde het notariskantoor naar de Akerstraat Noord. Daarna werd het pand in gebruik genomen als kantoor van de advocaten van Riet & Diederen, die er medio 2020 nog steeds gevestigd zijn.

Opmerkelijk is ook de woning voor de hoofdonderwijzer P. Rats uit 1952 op Juliana Bernhardlaan 103. Ze werd ontworpen door zijn familielid, architect A.J. Rats uit Amsterdam, in een eigenzinnige interpretatie van het traditionele idioom.

De witte bungalow op Juliana Bernhardlaan nr. 111, op de hoek van de Kasteel Hoensbroeklaan, is in 1965 gebouwd naar een ontwerp van architect Roger Wolfs in opdracht van apotheker H.A.A.J. Martens. Op deze plaats lag eeuwenlang de slotkapelanie van kasteel Hoensbroek. Door mijnschade was het gebouw zodanig verzakt en beschadigd, dat het in 1970 gesloopt werd.
In afwijking van het toen geldende bestemmingsplan, dat voor deze locatie de bestemming “ouden van dagen woningen” aangaf, motiveerde het gemeentebestuur in de bouwvergunning haar toestemming voor de bouw van de bungalow met “dat ten gevolge van bijzondere tijdsomstandigheden redelijkerwijs niet gevorderd kan worden, dat het werk wordt uitgevoerd op een andere plaats binnen de gemeente, welke stedenbouwkundig verantwoord is en waar het niet in strijd komt met de bestaande voorschriften”. Een redelijk cryptische omschrijving, die waarschijnlijk aangeeft dat de gemeente de heer Martens de bouw op die plaats “gunde”.
Het laaggelegen moerassige terrein werd aangevuld tot straatniveau met de uit de aanleg van een blusvijver achter Kasteel Hoensbroek vrijgekomen grond. De heer Martens was in die periode voorzitter van de stichting Ave Rex Christe, de eigenaresse van het kasteel.
De heer Martens heeft tot zijn overlijden in de bungalow gewoond, waarna ir. Schilp de bungalow een aantal jaren bewoonde. Na zijn overlijden is het gebouw lang onbewoond gebleven.

In opdracht van Staatsmijnen in Limburg werd in 1958 en 1961 een aantal ingenieurswoningen gebouwd met de huisnummers 19 tot 29 en 99 en 101. De situering van deze huizen in het centrum van Hoensbroek was mede bedoeld om de eenzijdige samenstelling van de bevolking van Hoensbroek te doorbreken. Ze zijn gebouwd in een zeer sobere traditionele trant. Alleen aan de grotere afmetingen van de woningen en de inpandige garage is afleesbaar dat ze bestemd waren voor het hoger personeel van de mijnen.
terug naar pagina 'Wandelingen in Hoensbroek'